برای درک بهتر معافیت مالیاتی بهتر است در ابتدای کلام تعریفی از خود مالیات داشته باشیم. مالیات طبق تعریف سازمان همکاری و توسعه ی اقتصادی (OECD) به پرداختی گفته می شود که الزامی و بلاعوض باشد. که این مالیات می تواند برای اشخاص، دارایی ها، موسسات و دیگر ارگان ها تعلق گیرد.
پس در واقع می توان گفت که مالیات یه نوع هزینه ی اجتماعی ست که از مردم یک کشور جهت بهره برداری از منابع موجود در یک کشور دریافت می گردد تا توانایی های لازم جهت جایگزینی این منابع و امکانات میسر گردد.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که در تمامی کشورهای دنیا مالیات از منابع درآمدی و سرمایهای مردم تحت عنوان پرداخت مالیات به حکومت و دولت در کشورها تأمین می گردد. حال این سوال پیش می آید که معافیت مالیاتی چیست و علت تخصیص یافتن معافیت مالیاتی برای چه می باشد؟
معافیت مالیاتی در اصل معافیت پولی ست که برخی اشخاص، موسسات، ارگان ها و دارایی ها از پرداخت آن به دولت به صورت موقت و یا برای همیشه معاف می شوند. حال این معافیت می تواند به صورت کامل و یا با نرخ خیلی پایین تر باشد که شامل برخی نهادها همچون سازمان های خیریه، سازمان مالیات بردرآمد و سازمان مالیات بر دارایی باشد.
البته لازم به ذکر است که معافیت مالیاتی برای فعالیت های اقتصادی که تازه شروع به کار کرده اند نیز تعلق می گیرد و این نوع کسبه ها می توانند چند سالی به صورت موقت از پرداخت مالیات معاف باشند تا بتوانند کار خود را گسترش دهند. این کار جهت حمایت از مردم و کسبه و فعالیت های اقتصادی انجام می گیرد.
شرایط برخورداری از معافیت مالیاتی و انواع آن
طبق قوانین مصوب کشور معافیت های مالیاتی به شکل موضوعی شامل موارد زیر می باشد:
معافیت حقوق: طبق ماده ی 92 قانون مالیات های مستقیم 50 درصد مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته بخشیده می شود.
معافیت کشاورزی: و بر طبق ماده ی 81 قانون مالیات های مستقیم نیز درآمد های حاصل از تمامی فعالیت های کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش ماهی، پرورش طیور و ماهیگیری، پرورش زنبور عسل، احیای مراتع و جنگل ها، باغات و غیره چه برای اشخاص حقیقی و چه حقوقی از زمان آغاز فعالیت از پرداخت مالیات معاف می باشند.
معافیت فعالیت های فرهنگی: در ماده ی 139 قانون نیز تمامی فعالیت های انتشاراتی، قرآنی و مطبوعاتی که دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشند از پرداخت مالیات معاف می باشند.
معافیت فعالیت های آموزشی، خدماتی و ورزشی: در ماده ی 134 قانون مالیات های مستقیم درآمدهای حاصل از تمامی مدارس غیرانتفاعی در تمامی دوره های آموزشی ، آموزشگاه های فنی و حرفه ای آزاد، مزاکز آموزش عالی، مهد کودک ها در مناطق کمتر توسعه یافته و روستاها و همچنین مراکز نگهداری از معلولین ذهنی و حرکتی و باشگاه ها و موسسات ورزشی نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
معافیت تعاونی: ماده ی 133 قانون نوشته شده است که صد درصد درآمد صندوق های حمایتی از توسعه در بخش کشاورزی، شرکت های تعاونی روستایی، کشاورزی، عشایری، صیادان، کارگران، کارمندان، دانش آموزان و دانشجویان در این بخش ها نیز معاف از مالیات می باشند.
معافیت فعالان اقتصادی در امر صادرات: طبق ماده ی 141 صد درصد درآمد حاصل از صادرات کالاهای غیر نفتی و محصولات بخش کشاورزی، ارائه ی خدمات صادراتی و 20 درصد درآمد حاصل از صادرات مواد خام مشمول مالیات با نرخ صفر می باشند.
البته این ماده دارای یک تبصره نیز می باشد که بدین مضمون است:
تبصره ی 1 ماده ی 141 قانون م م: درآمد حاصل از صادرات کالاهای مختلف که به شکل ترانزیت به ایران وارد می شوند و بدون هیچ تغییری در ماهیت آن ها دوباره صادر می گردند نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
معافیت محصولات صنایع دستی: طبق ماده ی 142 درآمد کارگاه های فرش دست باف و صنایع دستی و شرکت های تعاونی و تمامی اتحادیه های تولیدی معاف هستند.
معافیت فعالیت های تولیدی، گردشگری و معدنی: درآمد ابزاری که از فعالیت های معدنی تولیدی افراد حقیقی و حقوقی بر اساس مجوز وزارتخانه های ذیربط مورد استخراج یا بهره برداری جهت فروش و همچنین خدمات ارگان هایی چون بیمارستان ها، مراکز گردشگری و هتل ها نیز به مدت 5 سال و این فعالیت ها در مناطق کم تر توسعه یافته و محروم به مدت 10 سال مشمول قانون معافیت از مالیات هستند.
معافیت های مالیاتی اشخاص و ارگان ها
علاوه بر معافیت های مالیاتی موضوعی گفته شده در بالا برخی ارگان ها و اشخاص نیز طبق ماده ی 2 قانون مالیات های مستقیم از پرداخت هر گونه مالیات معاف می باشند که بدین شرح می باشد:
- دستگاه های اجرایی (شامل دستگاه هایی می شود که بودجه ی آن ها توسط دولت تأمین می شود)
- موسسات دولتی و وزارتخانه ها
- شهرداری ها
- نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی (این مورد نیز شامل فعالیت هاییست که مجوز فعالیت خود را مستقیما از آیت اله امام خمینی (ره) و آیت اله خامنه ای دریافت نموده باشند).
ماده ی 2 قانون مالیات های مستقیم دارای دو تبصره نیز می باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:
تبصره ی 1: طبق تبصره ی یک ماده 2 قانون مالیات های مستقیم شرکت ها و ارگان هایی که بخشی از سرمایه ی آن ها متعلق به افراد و موسسات مذکور در بندهای فوق باشند در آمد حاصله و سود به دست آمده مشمول این ماده نخواهد بود.
تبصره ی 2: و بر حسب تبصره ی از ماده ی 2 قانون مالیات های مستقیم در آمدهای حاصل از فعالیت های اقتصادی در زمینه ی فعالیت های معدنی، تجاری، اقتصادی، خدماتی و غیره برای افراد در حیطه ی این موضوعات غیر از شرکت و ارگان ذکر شده باشد مشمول پرداخت مالیات خواهند بود برای توضیحات بیشتر می توانید به ماده ی 105 قانون مشمول مالیات مراجعه نمایید.
سقف معافیت مالیاتی در سال 1398
طبق گزارشات به دست آمده از سازمان برنامه و بودجه و محاسبات صورت گرفته توسط مجلس شورای اسلامی معافیت مالیاتی در سال 1398 مبلغ 27200000 تومان درآمد در سال تعیین گشته که پنج برابر آن شامل ده درصد مالیات می باشد.