مقدمه نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی
یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر دولت و کشوری اقتصاد آن کشور است. اقتصاد یک کشور نشان از قدرت آن کشور در پیشبرد مسائل مختلف است. امروز یکی از مهم‌ترین مسائل در کشورهای نظیر ایران توسعه است. بدون شک کشوری که توسعه پیدا نکند از پیشرفت جهانی عقب خواهد ماند. توسعه کشور در گرو توسعه اقتصاد آن است و نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها غیرقابل انکار است. در ادامه این مطلب قرار است راجع‌به نقش مالیات در ایجاد توسعه اقتصادی و اجتماعی بیشتر صحبت کنیم.
مالیات چیست؟
مالیات یکی از اهرم‌های مهم دولت‌ها برای تامین منابع حکمرانی آن‌ها است. مالیات هزینه‌ای است که شهروندان یک کشور برای زندگی در آن و استفاده از منابع و زیرساخت‌های آن باید پرداخت کنند.
با پرداخت به‌موقع مالیات دولت از آن برای پرداخت هزینه‌های جاری خود استفاده می‌کند. در نتیجه مالیات باعث توسعه مسائل اقتصادی و اجتماعی کشور می‌شود. بسیار واضح است که دولت تنها با فروش منابع ملی نظیر گاز و نفت نمی‌تواند هزینه‌های خود را پرداخت کند. مالیات به عنوان یکی از بازوهای مهم توسعه اقتصادی و پرداخت هزینه‌های دولت‌ها به شمار می‌رود.
در تعریفی دیگر مالیات بخشی از سرمایه و درآمد شهروندان کشور است که آن را در اختیار دولت قرار می‌دهند. دولت نیز برای اداره امور مختلف، اجرای سیاست‌های اقتصادی و مالی، تامین منابع و کالاهای ضروری، تضمین و تامین امنیت شهروندان، اجرای برنامه‌های سازندگی و عمرانی کشور از این مالیات استفاده می‌کند. در نتیجه نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی یک کشور بسیار مهم است.
آیا می‌توان مالیات را پرداخت نکرد؟
گفتیم که مالیات یکی از بازوهای مهم برای اداره هر کشوری است. در هر کشوری ممکن است افرادی باشند که از پرداخت مالیات طفره می‌روند؛ ولی در مقابل افراد دیگری هم هستند که مالیات خود را به موقع پرداخت می‌کنند.
گاهی نیز طبق قانون برخی افراد و بنگاه‌ها از پرداخت مالیات معاف می‌شوند. اما اگر مالیات را به عنوان بخشی از درآمد شهروندان در نظر بگیریم که خودشان اداره آن را به دولت واگذار می‌کنند، کمتر کسی می‌تواند از پرداخت آن طفره برود.
اگر تمام افراد مالیات خود را به موقع و کامل پرداخت کنند، عدالت در جامعه حکم‌فرما می‌شود. متاسفانه آمارها نشان می‌دهد 30 تا 40 درصد افراد با درآمدهای عالی از پرداخت مالیات خود مستثنی شده‌اند و بار هزینه‌های جاری دولت بر دوش 60 درصد باقی‌مانده‌ای است که حقوق مناسبی هم ندارند.
نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها بسیار مهم است و با افزایش معافیت‌های مالیاتی روند توسعه آن کشور کندتر می‌شود.
مالیات در چه مواردی استفاده می‌شود؟
گفتیم که دولت‌ها بر اساس یک سری قوانین و ابزارهای حسابرسی اقدام به دریافت مالیات از اشخاص حقوقی و حقیقی می‌کنند. نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور غیرقابل چشم‌پوشی است و در موارد زیر مصرف می‌شود:
- مالیات برای تامین و افزایش امنیت شهروندان به‌کار گرفته می‌شود.
- مالیات صرف آموزش می‌شود.
- از مالیات برای افزایش سطح بهداشت جامعه استفاده می‌شود.
- با مالیات می‌توان زیرساخت‌های کشور را تقویت کرد.
- مالیات در فعالیت‌های مختلف سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به‌کار گرفته می‌شود.
در واقع دولت مالیاتی را که از شهروندان اخذ می‌کند، صرف افزایش سطح رفاه جامعه و تقویت زیرساخت‌های آن خواهد کرد.
مالیات چه نقشی در توسعه اقتصادی کشورها دارد؟
گفتیم که نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها نقشی بسیار تعیین‌کننده است؛ اما دقیقا مالیات در توسعه اقتصادی یک کشور چه نقشی دارد؟ پرداختن مالیات یکی از مهم‌ترین عناصر در رشد و توسعه جامعه است. با پرداخت مالیات می‌توان رونق اقتصادی و عدالت اجتماعی را در جامعه محقق ساخت. مالیات یکی از بهترین جایگزین‌ها برای درآمدهای نفتی است. نفت یکی از منابع ملی است که باید آن را برای آیندگان نیز نگهداریم.
اما اگر دولت برای رفع نیازهای اقتصادی تنها به نفت و پول فروش آن متکی باشد، خیلی زود با اتمام آن دیگر پولی برای دولت باقی نمی‌ماند. امروز بخش زیادی از درآمد مالیاتی دولت صرف عمران و آبادی و تقویت زیرساخت‌های کشور می‌شود. تمام این عوامل در کنار هم باعث می‌شوند سطح رفاه اجتماعی نیز بالاتر برود.
صاحبان کسب‌وکارها برای پرداخت مالیات با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟
نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها بسیار مهم است. بسیاری از کسب‌وکارها برای پرداخت مالیات با چالش‌هایی روبه‌رو هستند. بعضی از این چالش‌ها عبارت هستند از:
- نسبت‌های مالیاتی پایین هستند.
- اقشار مختلف و اغلب ثروتمند از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.
- قوانین مالیاتی به شکل نامناسبی اجرا می‌شوند.
- ساختار مالیاتی در کشور با قوانین آن مطابقت و هم‌خوانی ندارد.
- روند افزایش مالیات یک روند کند است.
برخی نیز بر این باورند که قوانین مالیاتی موجود در کشور علیه اقشار کم درآمد است. با توجه به نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی، کشورها باید قوانینی وضع کنند تا پرداخت مالیات به خوبی صورت گیرد.
با دریافت مالیات از ثروتمندان و صرف‌کردن آن برای اقشار کم درآمد شکاف طبقاتی بین اقشار جامعه کم کم از بین می‌رود. با دریافت عادلانه مالیات می‌توان فشارهای حاصل از تورم اقتصادی را کمتر کرد. همچنین با پرداخت مالیات تقاضا برای کالاهای مصرفی کم می‌شود و بین عرضه و تقاضا تعادل نسبی برقرار می‌گردد.
اجرای طرح تحول نظام مالیاتی
در سال 1384 با کمک موسسه بین‌المللی حسابرسی دیلیوت کانادا طرح تحول نظام مالیاتی اجرا شد. از محورهای اصلی این طرح می‌توان توسعه نظام مالیات بر ارزش افزوده، تغییر قوانین مالیاتی با توجه به نیازهای کشور و اجرای یک طرح جامع مالیاتی را نام برد. با استفاده از روش‌های زیر می‌توان ساختار مالیاتی کشور را به نفع سیاست‌های اقتصادی اصلاح کرد:
- می‌توان وابستگی کشور و دولت به مالیات تجارت‌های بین‌المللی را کم کرد.
- معافیت‌های مالیاتی در کشور باید نظام‌مند شوند و تا حد امکان از تعداد آن‌ها کاسته شود.
- پایه‌های مالیاتی کشور باید گسترش یافته و تقویت شوند.
- می‌توان بیش از قبل به درآمدهای حاصل از مالیات داخلی تکیه کرد.
- همچنین می‌توان با روش‌هایی مدیریت امور مالیاتی کشور را تقویت کرد. روش‌هایی نظیر بهبود شرایط دستمزدها، آموزش پرسنل، برقراری یک نظام تشویق و تنبیه برای پرداخت‌کنندگان مالیات، کم‌کردن نرخ مالیاتی و همچنین ساده‌ترکردن نظام مدیریت امور مالیاتی.
جمع‌بندی
یکی از بخش‌های تعیین‌کننده در سرنوشت هر کشوری اقتصاد و توسعه آن است. در سایه توسعه اقتصادی، بنیان‌های اجتماعی هم توسعه خواهند یافت. در این بین مالیات یکی از عناصری است که در توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی ایفا می‌کند.
با پرداخت مالیات می‌توان زیرساخت‌های کشور را تقویت کرد و عدالت اجتماعی را معنا بخشید. نقش مالیات در توسعه اقتصادی و اجتماعی به‌قدری مهم است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.
اگر تمام افراد جامعه خود را ملزم به پرداخت مالیات کنند، پیشرفت کشور در عرصه اقتصادی و اجتماعی رقم خواهد خورد. می‌توان با فرهنگ‌سازی در اقشار مختلف آن‌ها مجاب به پرداخت به موقع مالیات کرد.