مقدمه مالیات بر ارث
شاید تابه حال از خود پرسیده باشید که مالیات بر ارث چقدر است؟ این نوع از مالیات که در سال‌های اخیر موردتوجه زیادی قرار گرفته، بر دارایی‌ها و اموال فرد متوفی اعمال می‌شود. به عبارتی، ورثه قبل از بهره‌برداری از ارث می‌بایست مالیات آن را بپردازند، در غیر این صورت امکان انتقال اموال وجود نخواهد داشت.
قانون مالیات بر میراث در سال ۱۳۱۶ تصویب شد و هم اکنون به دو برهه زمانی تقسیم می‌شود؛ قبل از سال ۱۳۹۵ و بعد از سال ۱۳۹۵. علت این موضوع، تغییرات و اصلاحاتی است که در سال ۱۳۹۵ در مورد این نوع از مالیات اجرا شد. در ادامه مقاله با این نوع از مالیات بیشتر آشنا می‌شویم و آن را از جهات مختلف بررسی می‌کنیم.
مالیات بر ارث چیست و چه ضرورتی دارد؟
مالیات بر میراث یکی از انواع مالیات مستقیم است و نوعی مالیات‌بردرآمد به‌حساب می‌آید. مالیات‌بردرآمد به‌منظور توزیع عادلانه ثروت در جامعه اجرا می‌شود. این مالیات حتی پس از مرگ فرد نیز قابل‌اجرا است و وراث باید آن را بپردازند.
طبق قوانین مالیاتی هر فرد باید پس از دریافت ارث، در کمتر از ۶ ماه اظهارنامه مالیاتی را همراه با مدارک و اسناد مرتبط با بدهی‌ها و اموال متوفی، برای اداره امور مالیاتی ارسال کند. پس از اینکه پرونده متوفی در این سازمان تشکیل شد، وراث برگه انحصار وراثت را دریافت می‌کنند و پس تقسیم ماترک بین وراث، امور مرتبط با مالیات نیز انجام خواهد شد.
در قانون مالیات بر میراث قبل از اصلاحات سال ۱۳۹۵، ابتدا باید افراد گزارش مالیاتی را ارسال می‌کردند و سپس اقدام به تقسیم ماترک می‌کردند؛ اما امروزه شکل و میزان مالیات بر ارث تغییر کرده است. هدف از اجرای مالیات در هر کشور، آبادانی و توسعه است.
چنانچه تمام اعضای جامعه دراین‌رابطه منظم و دقیق عمل کنند، این هدف به بهترین نحو عملی خواهد شد. درصورتیکه فرد مالیات دهنده، در پرداخت مالیات کوتاهی کند قطعاً جریمه خواهد شد.
مالیات بر میراث نیز از این قاعده مستثنی نیست و درصورتیکه افراد از پرداخت آن شانه خالی کنند، مشمول جریمه خواهند شد. علاوه براین، فرد خاطی امکان بهره‌برداری از ارث و دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت. برای مثال فردی که خانه‌ای به ارث برده است، درصورتیکه قصد فروش آن را داشته باشد، با مشکلات متعددی روبه‌رو خواهد شد.
طبقه‌بندی وراث در مالیات بر ارث
همان‌طور که اشاره کردیم، قانون مالیات بر میراث در سال ۱۳۹۵ با تغییراتی همراه بود. بر اساس این قانون، اموال و دارایی‌های باقیمانده از متوفی باید به دو صورت مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا این که میزان اموال و دارایی متوفی در نظر گرفته شود و دوم، تعهدات او دراین‌رابطه مورد بررسی قرار گیرد. افرادی که از ارث‌ومیراث سهم می‌برند در سه طبقه قرار می‌گیرند و هرچقدر نسبت فرد به متوفی نزدیک‌تر باشد، مالیات کمتری پرداخت خواهد کرد. طبقه‌بندی وراث دررابطه‌با مالیات بر میراث به شرح زیر است:
- طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولادِ اولاد
- طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
- طبقه سوم: عمه، دایی، خاله، عمو و اولاد آنها
نرخ مالیات بر میراث به چه صورت است؟
مالیات برای طبقه اول از وراث، کمترین درصد را دارد و مالیات بر میراث برای طبقه دوم و سوم به ترتیب، دوبرابر و سه برابر طبقه اول دریافت خواهد شد. اموال و دارایی‌های مختلف از درصد مالیاتی متفاوتی برخوردار خواهند بود. شاخص مالیات بر ارث متغیر است و نمی‌توان آن را به طور دقیق تعریف کرد.
به‌هرحال، طبق ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم، درصد مالیات بر میراث برای طبقه اول به شرح زیر است (طبقه دوم و سوم، دوبرابر و سه بار مالیات طبقه اول را پرداخت خواهند کرد).
- دو درصد از ارزش کلی وسیله نقلیه موتوری، هوایی، زمینی و دریایی مشمول مالیات بر میراث خواهد بود.
- ده درصد از حق الامتیاز و حقوق مالی دیگر مشمول مالیات بر میراث است.
- ۴ درصد از ارزش سپرده بانکی و اوراق بهادار و سود آنها مشمول مالیات خواهد بود.
- ۱.۵ برابر نرخ ماده ۱۴۳ باید مالیات سهم‌الشرکه و سهام معادل آن پرداخت شود.
- معادل ۱.۵ برابر ماده ۵۹ باید مالیات املاک و حق واگذاری آن پرداخت گردد.
- ۱۰ درصد از اموال افراد متوفی خارج از ایران مشمول پرداخت مالیات خواهد بود.
موارد فوق درصد مالیات مرتبط با طبقه اول است و برای طبقات دوم و سوم دو و سه برابر خواهد بود.
جدول نرخ مالیات بر میراث
در جدول زیر نرخ مالیات برای هریک از طبقات با جزئیات بیشتری آمده است:
| نوع اموال و دارایی | وراث دسته اول | وراث دسته دوم | وراث دسته سوم |
| سپرده‌های بانکی | 3% | 6% | 12% |
| سپرده مؤسسات مالی و اعتباری | 10% | 20% | 40% |
| ملک مسکونی | 7.5% | 15% | 30% |
| مغازه و املاک تجاری | 3% | 6% | 12% |
| اجناس مغازه | 10% | 20% | 40% |
| املاک اداری | 3% | 6% | 12% |
| خودرو | 2% | 4% | 8% |
| سهام بورسی | 0.75% | 1.5% | 3% |
| سهام غیر بورسی | 6% | 12% | 24% |
| باغ، ملک زراعی، اراضی بایر و … | 7.5% | 15% | 30% |
| اوراق مشارکت | 3% | 6% | 12% |
| حق امتیاز | 10% | 20% | 40% |
| مالیات بر ارث ملک اداری | 10% | 20% | 40% |
| سایر اموال و دارایی‌ها | 10% | 20% | 40% |
موارد معاف از مالیات کدام‌اند؟
طبق آخرین اصلاحاتی که در قانون صورت گرفته است، موارد زیر از معافیت‌های مالیات بر میراث برخوردار هستند:
- اثاث محل زندگی متوفی از پرداخت مالیات معاف خواهد بود. منظور از اثاثیه، لوازمی است که فرد برای گذران زندگی از آنها استفاده می‌کند. بنابراین چنانچه لوازم قیمتی، لوکس یا عتیقه در خانه متوفی وجود داشته باشد، مشمول مالیات خواهد بود.
- اموال و دارایی‌هایی که از شهدای انقلاب اسلامی به وراث طبقه اول و دوم تعلق می‌گیرد از معافیت مالیاتی برخوردار هستند.
- اموالی که متعلق به وزارتخانه‌ها، مؤسسه‌ها و دستگاه‌های دولتی هستند و دولت تأمین بودجه آنها را به عهده دارد، از پرداخت مالیات معاف هستند.
- وجوه بازنشستگی
- بازخرید خدمت
- وجوه و مزایای مرتبط با خدمت
- مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده
- مطالباتی مرتبط با خسارت اخراج
- وجوه بیمه‌های تأمین اجتماعی
- وجوه قابل پرداخت انواع بیمه‌های عمر و زندگی
- خسارت فوت
تمام مواردی که در لیست بالا قرار نگیرند، مشمول پرداخت مالیات بر میراث خواهند بود و درصورتیکه افراد مالیات را نپردازند جریمه خواهند شد. چنانچه قصد تقسیم ماترک به‌صورت رسمی و قانونی دارید، پرداخت مالیات بر میراث را جدی بگیرید تا علاوه‌بر اینکه مشمول پرداخت جریمه نشوید، در رابطه‌با تقسیم دارای از سوی دولت نیز با مشکلی روبه‌رو نشوید.
مدارک موردنیاز برای پرداخت مالیات بر میراث
به دلیل تغییرات و اصلاحاتی که پس از سال ۱۳۹۵ در قانون مالیات بر میراث به وجود آمده است، بسیاری از افراد از جزئیات این قانون آگاه نیستند. این موضوع باعث می‌شود که افراد هزینه‌های زیادی را متقبل شوند.
بنابراین مراجعه به یک وکیل حقوقی متخصص در زمینه مالیات بر ارث ضروری خواهد بود و به شما کمک می‌کند هزینه‌های مالیاتی خود را کاهش دهید. برای انجام رویه قانونی پرداخت مالیات بر میراث، باید مدارک زیر را فراهم کنید:
- تهیه اظهارنامه مالیاتی مرتبط با مالیات بر میراث
- تهیه کپی یا تصویر اسناد مرتبط با بدهی‌ها و مطالبات فرد متوفی
- تهیه کپی یا تصویر همه اوراق مرتبط با حق مالکیت متوفی که حقوق مالی و اموالش او را ثابت می‌کند.
- تهیه کپی یا تصویر قیم نامه متوفی یا وکالتنامه او (درصورتیکه متوفی وکیل یا قیم داشته باشد)
- تهیه کپی یا تصویر آخرین وصیت‌نامه فرد متوفی (درصورتیکه وصیت‌نامه‌ای وجود داشته باشد)
- تهیه تصویر یا کپی گواهی فوت فرد از مراجع ذی‌صلاح
جمع‌بندی مالیات بر ارث
در این مقاله به موضوع مهم مالیات بر میراث پرداختیم. باتوجه‌به اینکه این قانون در چند سال گذشته با تغییراتی همراه بوده است، اهمیت آشنایی با آن برای هر فردی ضروری خواهد بود. با این حال، مباحث مالیاتی و نحوه محاسبه مالیات کار آسانی نیست و شما در این مسیر به کمک نیاز خواهید داشت.
نرم افزار جامع مالی و کاربردی نیکان شما را در این مسیر یاری خواهند کرد. آیا تاکنون دررابطه با مالیات بر میراث تجربه‌ای داشته‌اید؟ نظرات و تجربیات مالیاتی خود را برای رسانه نیکان بنویسید.