افزایش سرمایه از جمله مهمترین عواملی است که به توسعه و پیشرفت موسسات و شرکت‌ها کمک می‌کند. افزایش سرمایه در حسابداری با استفاده از انتشار دادن سهام و بالا بردن هزینه سهام انجام می‌شود. امروزه بسیاری از افراد، برای سرمایه گذاری به بورس روی آورده‌اند. سوالی که برای بسیاری از این سرمایه گذاران تازه وارد پیش می‌آید، این است که افزایش سرمایه در حسابداری به چه صورت است و راه های افزایش سرمایه در حسابداری چیست؟ در ادامه این مطلب به بررسی این موارد پرداخته شده است و بیان می شود که افزایش سرمایه به چه صورت انجام پذیر خواهد بود.
افزایش سرمایه در حسابداری چیست؟
جهت داشتن دیدگاه کلی نسبت به افزایش سرمایه در حسابداری، می‌بایست بدانید که حسابداران برای تامین منابع مورد نیاز شرکت جهت توسعه و پاسخگویی به نیازهای شرکت، اقدام به افزایش سرمایه شرکت می‌کنند. این امر سبب بهبود و اصلاح ساختار مالی شرکت خواهد شد. افزایش سرمایه از طریق روش‌های مختلفی انجام می‌شود، که در زیر بررسی شده‌اند. به طور کلی انتشار سهام و بالا بردن مبلغ سهام، از جمله اصلی‌ترین راه‌های افزایش سرمایه در حسابداری و شرکت است.
راه های افزایش سرمایه در حسابداری
به طور کلی افزایش سرمایه در چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود.
- افزایش سرمایه از طریق محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
- افزایش سرمایه از طریق محل سود انباشته (سهام جایزه)
- افزایش سرمایه حسابداری از طریق روش صرف سهام
- افزایش سرمایه از طریق مطالبات سهامداران
در زیر به بررسی کامل هر کدام از این دسته‌ها پرداخته شده است.
1- افزایش سرمایه حسابداری از طریق محل تجدید ارزیابی
در این روش حسابداران شرکت‌ها، دارایی شرکت را ارزیابی می‌کنند. دارایی‌های شرکت شامل زمین‌ها، ساختمان‌های شرکت، تجهیزات و ماشین آلات شرکت و غیره است. ارزش دارایی‌های هر شرکت بر اساس نرخ تورم کشور بررسی می‌شود و در ترازنامه قرار می‌گیرد. انجام این کار برای شرکت‌هایی که دچار ضرر و زیان شده‌اند، تاثیر مثبتی خواهد داشت؛ زیرا با به روز شدن ارزش دارایی شرکت می‌توان از تسهیلات مالی بیشتری استفاده کرد.
در این روش با استفاده از عملیات حسابداری، که در صورت حساب‌های مالی شرکت انجام می‌شود، می‌توان سبب افزایش سهام اصلی شرکت شد. این روش تغییری در دارایی شرکت ایجاد نخواهد کرد و هیچگونه پولی را وارد شرکت نمی‌کند.
2- افزایش سرمایه در حسابداری از طریق محل سود انباشته شده
با توجه به قانون تجارت، شرکت‌ها می‌بایست درصدی از سود سالیانه خود را نزد خود نگهداری کنند و می‌توانند در بین سهامداران تقسیم نکنند. این سود سالیانه در حساب دیگری به عنوان ” حساب سود انباشته” ذخیره می‌شود و حسابداران در صورت‌های مالی شرکت آن را ثبت خواهند کرد. با افزایش سود انباشته شده و ذخیره شده، پس از رسیدن آن به مبلغی مناسب، شرکت‌ها می‌توانند از این سرمایه برای استفاده در منابع و کارهای جدید برای شرکت، استفاده کنند.
در این روش نیز هزینه و نقدینگی جدیدی به شرکت وارد نمی‌شود و سهامداران شرکت، مبلغ جدیدی برای سهام و سرمایه خود به شرکت اضافه نمی‌کنند. این سود بین سهامداران قبلی تقسیم می‌شود و به همین دلیل به عنوان سهام جایزه نیز نام گرفته است.
3- افزایش سرمایه در حسابداری از طریق محل آورده نقدی
زمانی که شرکتی برای رسیدن به اهدافی که دارد، نیاز به نقدینگی جدید داشته باشد، می‌تواند این روش را در دستور کار خود استفاده کند. حسابداران در شرکت‌ها از این روش بیشتر برای تامین هزینه‌های مالی برای توسعه شرکت استفاده می‌کنند.
این روش از افزایش سرمایه به منابع جدیدی از سمت سهامداران نیاز دارد و این کار را با استفاده از اوراقی که در اختیار سهامداران فعلی قرار می‌گیرد انجام پذیر خواهد بود. این اوراق تحت عنوان حق تقدم سهام است و حق استفاده از سهام را در ابتدای کار به سهامداران شرکت می‌دهد. در این روش پیش روی سهامداران دو راهکار زیر قرار می‌گیرد، که می‌توانند از بین آنها یکی را انتخاب نمایند.
- پرداخت مبلغ اسمی سهام
در این روش سهامدار می‌بایست مبلغی را در بازه زمانی 2 ماهه که به آن مهلت پذیره نویسی نیز می‌گویند، به شرکت مورد نظر پرداخت نمایند. پس از انجام این کار و افزایش سرمایه، حق تقدم شما به عنوان سهامدار به یک سهم عادی تبدیل می‌شود.
- فروش حق تقدم
در این روش اگر سهامدار نخواهد که از مزایای حق تقدم خود استفاده نماید، در بازه زمانی پذیره نویسی (۲ ماه است) می‌تواند حق تقدم خود را به فروش برساند. پس از فروش حق تقدم حرف ح در انتهای نام سهام اضافه می‌شود. این حق تقدم همانند سهام عادی قابل معامله است.
4- افزایش سرمایه در حسابداری با استفاده از روش صرف سهام
در این روش، حسابداران شرکت، سهام شرکت را با مبلغ اسمی بیشتری به فروش می‌رسانند و این کار را از طریق پذیره نویسی انجام می‌دهند. سپس تفاوتی که میان قیمت اسمی سهام و قیمت به فروش رفته آن وجود دارد را در حساب اندوخته شرکت ذخیره می‌کنند و یا در ازای این مبلغ به سهامداران قبلی، سهام جدیدی را می‌دهند. این روش در واقع افزایش ارزش سهام شرکت را به همراه دارد و به جای انتشار سهام عادی از پذیره نویسی برای سهام جدید استفاده می‌کند. افزایش سرمایه از طریق صرف سهام، از طریق روش‌های زیر انجام پذیر خواهد بود:
- منتقل کردن ارزش اضافه شرکت به اندوخته‌های شرکت
- تقسیم کردن ارزش اضافه نقدی شرکت به سهامداران قبلی
- پرداخت و دادن سهام جدید به سهامداران قبلی
همچنین برای فروش سهام نیز سرمایه داران شرکت توانند از دو روش زیر، کار را انجام دهند:
- با توجه به حفظ حق تقدم، فروش را انجام دهند.
- با سلب حق تقدم فروش را انجام دهند.
بهترین نوع افزایش سرمایه در حسابداری کدام روش است؟
با توجه به ساختار شرکت و پیچیدگی‌های رو به رو، می‌بایست روش افزایش سرمایه را انتخاب کرد و نمی‌توان به صورت کلی و برای تمام شرکت‌ها این موضوع را بیان کرد. اما به صورت کلی روش‌های افزایش سرمایه‌ای که سبب وارد شدن منابع مالی جدید به شرکت می‌شوند بهتر از دیگر روش‌ها خواهد بود. بنابراین دو روش افزایش سرمایه از طریق صرف سهام و افزایش سرمایه آورده نقدی، بهتر از دو روش دیگر به شمار می‌روند. سهام جایزه در واقع سرمایه‌ای است که از محل سود انباشته شده به سهامداران پرداخته می‌شود و بدون این که وجه جدیدی از سهامدار دریافت شود، این کار انجام می‌شود.
نتیجه‌گیری در رابطه با افزایش سرمایه در حسابداری
همان طور که در این مطلب بیان شد، افزایش سرمایه از مهمترین عواملی است که به توسعه شرکت کمک می‌کند. در این مطلب به بررسی راه‌های افزایش سرمایه در حسابداری پرداخته شده است.
افزایش سرمایه شامل ۴ روش صرف سهام تجدید، ارزیابی دارایی‌ها، سود انباشه و آورده نقدی است و هر یک از این روش‌ها متد کاری مخصوص به خود را دارند. حسابداران شرکت‌ها با توجه به نوع شرکت و پیچیدگی‌هایی که شرکت دارد، بهترین روش را با توجه به شرایط انتخاب می‌کنند.
روش‌های افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی و سود انباشته، سرمایه‌ای را به حساب شرکت اضافه نخواهند کرد و مالکیت سهامداران در این روش‌ها در شرکت تغییری نمی‌کند اما دو روش آورده نقدی و روش صرف سهام، سبب افزایش سود و سهام شرکت می‌شوند. روش تجدید ارزیابی با توجه به قانون ۱۴۱ تجارت اهمیت بسیاری دارد، زیرا برای شرکت‌هایی که دچار زیان شده‌اند و برای خارج شدن از ضرر و زیان و همچنین افزایش سرمایه بسیار مفید خواهد بود.